تئوری رنگ‌ها و طراحی گرافیک چه ارتباطی باهم دارند؟

توسط یلدا گشتاسبی پور ۵ خرداد ۱۴۰۳ بدون دیدگاه

تئوری رنگ‌ها برای ما انسان‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است زیرا در دنیای مدرن امروزی فقط در طراحی گرافیک این تئوری رنگ استفاده نمی‌شود، بلکه طراحان دکوراسیون داخلی و طراحان فشن نیز، به آن نیاز خواهند داشت. ما در این مقاله می‌خواهیم به شما بگوییم که اگر جز این دسته از دیزاینرها نیستید، می‌توانید دانشی از رنگ‌ها داشته باشید. در ابتدا به سیستم بینایی انسان آشنا می‌شویم که بفهمیم چشم انسان چگونه به ادراک رنگ‌ها می‌رسد. سپس در ادامه مفصل به مبحث تئوری رنگ در طراحی گرافیک و هنر خواهیم پرداخت. انواع رنگ‌ها، ویژگی‌ رنگ‌ها، سیستم رنگی و… . در نهایت چند نمونه رنگ مد روز یا (ترند) 2024 را معرفی خواهیم کرد که با آن‌‌ها می‌توانیم تاثیر خوبی بر طراحی گرافیک بگذاریم.

وجود رنگ‌ها از میلیون سال پیش

رنگ‌ها از میلیون‌ها سال پیش وجود داشته‌اند و به مرور به تعداد رنگ‌هایی که ما هنرمندان از طبیعت گرفته‌ایم اضافه می‌کنیم. این روند ادامه داشته تا زمانی که به زندگی امروزی ما به شکل‌ها و استفاده‌های گوناگون مثل رشته طراحی گرافیک وارد شده.

اولین تجربه، مهم‌ترین تجربه

احتمالا اولین تجربه ما از رنگ‌ها به زمانی که بین 2 تا 3 ساله بوده‌ایم برمی‌گردد چون در آن زمان تاحدودی به درکی از اطراف رسیده بودیم تا بتوانیم رنگ‌ها را بشناسیم. از منظر تجسم داده‌ها، شناخت تفاوت بین درک فرهنگی رنگ‌ها و پاسخ فیزیولوژیکی به رنگ مفید است؛ به این سبب که از دیدگاه فیزیولوژیکی، درک رنگ‌ها به یک عملکرد تقریبا خودکار مغز برمی‌گردد. درک رنگ ما انسان‌ها طی چند صد میلیون سال تکامل یافته است. همانطور که اشاره می‌شود درک رنگ‌ها سریع، دقیق، خودکار و بدون دردسر است.

تئوری رنگ‌ها و فیزیولوژی چشم انسان

دانستن تئوری رنگ‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است اما قبل از هر چیزی باید ارتباط تئوری رنگ‌ها با فیزیولوژی سیستم بینایی انسان را بدانیم زیرا طراحی رنگ نیز با ادراک انسان پیوند جدایی ناپذیر دارد. ما در مورد درک رنگ در سیستم بینایی انسان بحث می‌کنیم؛ درک رنگ را بر حسب فضای رنگی سیستم Munsell و کمیسیون بین‌المللی روشنایی (CIE) تعیین می‌کنیم. بر اساس این تصور که تمام ادراک رنگ در انسان را می‌توان با استفاده از سه رنگ اصلی، قرمز، سبز و آبی(رنگ‌های نوری RGB) بازسازی کرد، می‌توان یک نظریه در مورد درک رنگ ایجاد کرد. لازم به ذکر است که سایر حیوانات ممکن است درک رنگی کم و بیش داشته باشند یا اصلاً درک رنگ نداشته باشند. در واقع، رنگدانه‌های چشم می‌توانند از یک گروه حیوانی به گروه دیگر متفاوت باشند و می‌توانند برای تشخیص فاصله تکاملی بین گروه‌های حیوانی استفاده شوند.

استفاده از تئوری رنگ‌ها به عنوان یک عنصر طراحی گرافیک، مستلزم پاسخ فیزیولوژیکی بیننده و همچنین پاسخی مبتنی بر یک زمینه فرهنگی است. به عنوان مثال، در حالی که بسیاری از عروس‌های غربی لباس‌های سفید را به عنوان نماد پاکی می‌پوشند، عروس‌های چینی معمولا رنگ قرمز را انتخاب می‌کنند، رنگی که نماد خوش شانسی است؛ استفاده از نمادهای رنگی از فرهنگی به فرهنگ دیگر بسیار متفاوت است. با این حال، هنوز پاسخ‌های فیزیولوژیکی خاصی وجود دارد که بخاطر سیستم بینایی ما انسان‌ها، از اول زندگی همیشه با ما همراه بوده تجربه کرده‌ایم. مثل اجسام دور که اغلب به رنگ آبی و تا حدودی نامشخص به نظر می‌رسند، مثل وقتی که در طبیعت کوه‌ها یا جنگل‌ها را از فاصله دور کمرنگ، آبی و خاکستری می‌بینیم. این نتیجه ضریب شکست بیشتر برای طول موج کوتاه‌تر نور است.

تئوری رنگ‌ها گنجی گران‌بها برای طراحی گرافیک — تصویری از کتاب تئوری رنگ که مثل گنج گران بهاست برای طراحان گرافیک

به طور کلی، اصول تئوری رنگ‌ها در طراحی گرافیک، استراتژی‌های مختلفی را برای استفاده از رنگ پیشنهاد می‌کند. ساده‌ترین استراتژی انتخاب یک طرح، رنگ آمیزی یکنواخت خواهد بود. چنین طرحی اصلاً از هیچ رنگی استفاده نمی‌کند، بلکه از سیاه، سفید و سایه‌های خاکستری استفاده می‌کند و این نوع رنگ‌بندی گاهی اوقات توسط طراحان داخلی استفاده می‌شود، اما در حالی که می‌تواند دراماتیک باشد، اما خطر خسته‌کننده بودن را نیز دارد. یک طرح مرتبط، یک طرح رنگی یکنواخت است. در اینجا، یک رنگ واحد انتخاب کرده‌ایم که از نظر سبک و نوع اشباع رنگ متفاوت است.

از دید تئوری رنگ‌‌ها، به طور کلی رنگ‌ها به چند دسته‌های سرد، گرم و خنثی تقسیم می‌شوند. شاید جالب باشد بدانید حتی رنگ هم دارای حرارت است که با کم شدن یا زیاد شدن این حرارت دسته‌بندی رنگ‌ها به وجود می‌آید. گرافیک دیزاینر بایستی بداند استفاده از چه رنگ‌هایی با توجه به موضوع کار طراح، مناسب است. این قوانین در طراحی گرافیک وجود ندارد بلکه همانطور که در ابتدا گفته شد در زمینه‌های دیگر و انواع طراحی‌ها استفاده دارد. طراحی‌های شهری یا زیباسازی شهرها، گرافیک محیطی، طراحی سایت، طراحی دکوراسیون، طراحی گرافیک، طراحی مدل و لباس و ….

رنگ گرم، انرژی‌دهنده روح

در تئوری رنگ‌ها، رنگ‌های گرم اولین گروه از دسته‌بندی رنگ‌هاست که مفهوم گرمای بصری را انتقال می‌دهد. یعنی گرمای رنگ با چشم و دیدن احساس می‌شود. همانند رنگ خورشید که زرد پرتقالی است و طیفی از زردهاست. از زرد روشن شروع می‌شود و به زرد مایل به نارنجی نزدیک می‌شود. البته رنگ زرد می‌تواند سرد هم حساب شود اگه تنالیته رنگی آن مایل به لیمویی باشد. رنگ‌های گرم احساس خونگرمی، شادی، هیجان و انرژی را به مخاطب و بیننده منتقل می‌کنند. نکته جالب اینجاست که چشم ما انسان‌ها رنگ‌های گرم را سریع‌تر از رنگ‌های سرد تشخیص می‌دهد. برای نمونه، رنگ‌های زرد پرتقالی، نارنجی و قرمز از دسته رنگ‌های گرم هستند.

در تئوری رنگ‌ها چرخه رنگ نشان‌دهنده رنگ‌های اولیه و ثانویه در کنار رنگ‌های مکمل — چرخه تئوری رنگ‌ها، رنگ‌های اولیه و ثانویه را نشان می‌دهد که در روبروی هر تنالیته رنگی، فام‌های مکمل آن نشان داده شده است.

رنگ سرد آرامش‌دهنده اعصاب

رنگ‌های سرد به رنگ‌هایی که دمای بصری پایینی دارند می‌گوییم. همانطور که در بالا گفتیم رنگ‌های گرم باعث ایجاد حس‌های شادی، خونگرمی، هیجان و انرژی می‌شوند، اما رنگ‌های سرد کاملا احساس خلاف آنان را منتقل می‌کنند مثل احساس خونسردی، سرما و آرامش. همانند رنگ آبی دریا که وقتی جلوی آن می‌ایستیم از دیدن منظره دریا لذت می‌بریم بخاطر آرامشی است که رنگ آبی منتقل می‌کند. برای مثال رنگ‌های آبی روشن یا آسمانی، بنفش روشنی که به آبی تمایل دارد و نیلی جز دسته رنگ‌های سرد به حساب می‌آیند.

تئوری رنگ‌ها، رنگ‌های خنثی در طراحی گرافیک

رنگ‌ خنثی در گرافیک دیزاین

گروه رنگی خنثی در تئوری رنگ‌ها، رنگ‌هایی هستند که انسان با دیدن آن‌ رنگ‌ها هیچ احساسی ندارد و طیف رنگی سفید تا مشکی را شامل می‌شوند. رنگ‌های خنثی در چرخه رنگ وجود ندارند ولی مکمل رنگ‌های اصلی و فرعی هستند. این دسته از رنگ‌ها حتی شامل رنگ کرم، بژ و قهوه‌ای هم می‌شود. خنثی بودن این رنگ‌ها به این معنا نیست که رنگ‌های بی‌کاربردی هستند یا برای استفاده مفید نیستند بلکه ترکیب‌های زیبایی را می‌توانند بسازند همانند ترکیب بسیار زیبای رنگ خنثیِ خاکستری و رنگ زرد پرتقالی.

“دانش رنگ در چاپ چرا مهم است“ را اینجا بخوانید

چرخه تئوری رنگ‌‌ها براساس رنگ‌های رنگین‌کمان ساخته می‌شود زیرا رنگین‌کمان طیفی از رنگ‌های سرد تا گرم است. اگر چرخه رنگ‌ را از وسط مانند تصویر زیر نصف کنید رنگ‌های گرم از سرد جدا خواهند شد. برای مثال ترکیب رنگ آبی و قرمز به ما رنگ بنفش را می‌‌دهد؛ اگر میزان آبی و قرمز یکسان باشد ما بنفشی که در چرخه رنگ روبروی زرد است خواهیم داشت؛ اما اگر قرمز آن کمی بیشتر شود، بنفش مایل به قرمز مانند ارغوانی که روبروی سبز روشن قرار دارد داریم ولی اگر میزان آبی را بیشتر کنیم بنفش ما مایل به آبی و بین آن دو رنگ قرار می‌گیرد.

چرخه تئوری رنگ‌ها در طراحی گرافیک و هنر — چرخه رنگ و تقسیم‌بندی رنگ‌های گرم و سرد

رنگ‌های مکمل به دو رنگِ رو به روی هم در چرخه رنگ می‌گوییم زیرا کامل‌کننده هم هستند. برای مثال رنگ آبی، مکمل آن زرد مایل به نارنجی است که دقیقا روبه‌روی آن وجود دارد. مثالی دیگر رنگ قرمز، مکمل آن سبز خواهد بود و بقیه رنگ‌ها به همین ترتیب خواهند بود. برای نمونه، ما در طراحی گرافیک، برای دیزاین یک پوستر با موضوع شب یلدا از دو رنگ مکمل سبز و قرمز که در چرخه رنگ می‌بینید می‌توانیم انتخاب کنیم. مثالی دیگر، برای طراحی گرافیک لیبل با موضوع آبمیوه پرتقال، بهترین رنگ ممکن استفاده از تنالیته رنگی زرد اصلی تا مایل به زرد پرتقالی، در این بین باید غالب‌ترین تنالیته رنگ زرد را در نظر گرفت و باتوجه به آن تنالیته‌ای از رنگ مکمل روبروی آن را انتخاب کنیم.

انتخاب تنالیته رنگی استاندارد

برای انتخاب رنگ مناسب، این نکته حائز اهمیت است که همیشه نیازی نیست از رنگ‌های مکمل در کنار هم استفاده کرد. همینطور که در چرخه رنگ می‌بینید رنگ‌های درون این دایره اشباع از فام هستند و اجباری نیست همیشه از رنگ‌های مکمل در کنار رنگ‌های اصلی استفاده کرد، در این زمان‌ها باید سنجید موضوع کار چیست و چه نوع ترکیب رنگی مناسب است. در اینجاست که می‌توانیم از رنگ‌های همسایه کمک بگیریم. رنگ‌های همسایه یعنی اگر رنگ قرمز را در نظر بگیریم ترکیب رنگ قرمز و سفید یکسان به ما رنگ صورتی می‌دهد اما اگر مقدار کمی سفید به قرمز اضافه کنیم قرمز روشن مایل به تم رنگی صورتی داریم.

تئوری رنگ‌ها در طراحی گرافیک — _{قوانین علمی رنگ‌ها در گرافیک دیزاین}

در تئوری رنگ‌ها می‌توان رنگ را با سه ویژگی تعریف کرد: فام¹(رنگ)، اشباع²و روشنایی ³ یا درخشانی⁴ وقتی یک شی را “قرمز” می نامیم، به رنگ یا فام آن اشاره می کنیم. رنگ توسط طول موج غالب تعیین می‌شود. اشباع رنگی از خنثی تا درخشان متغیر است. رنگ‌ها با مخلوط شدن در رنگ‌های سفید یا خاکستری یا سیاه اشباع می‌شوند. روشنایی یا درخشانی به میزان نوری اطلاق می‌شود که رنگ را منعکس یا منتقل می‌کند.

چرخه تئوری رنگ‌ها RYB — چرخه رنگ RYB. مخفف رنگ‌های قرمز، زرد، آبی

نام مانسل از نظریه‌پرداز مشهور آمریکایی آلبرت هنری مانسل در سال 1905 گرفته شده است. وی از گذشته تحت تاثیر دوست خود اوگدن رود بوده است و در سال 1915 اطلس رنگ مانسل معرفی گردیده. سیستم‌های سفارش رنگ، مانند Munsell، از سه ویژگی برای شناسایی رنگ‌های منحصر به فرد استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که رنگ‌ها در سه بعد توزیع می‌شوند: رنگ، اشباع و ارزش یا روشنی. ما معمولاً رنگ‌ها را در دو بعد می‌بینیم. ارزش، بعد سومی است که در چرخ‌های رنگی دو بعدی نشان داده نمی‌شود، اما اغلب در نرم افزارهای ویرایش تصویر استفاده می‌شود. امروزه سیستم مانسل کاربرد خود را حفظ کرده است اگرچه که شاید تکمیل نباشد اما حائز اهمیت است.

در طراحی گرافیک بایستی با توجه به موضوع کار اجرایی، رنگ‌های مناسب را براساس توجه به تئوری رنگ‌ها انتخاب کنیم. رنگ‌ها احساسات را نیز برمی‌انگیزند، که تا حد زیادی مبتنی بر فرهنگ ما انسان‌هاست، مثل رنگ سبز که در فرهنگ ما به معنی معنویت، رشد، سرسبزی است اما در کشورهای دیگر رنگ سبز نماد معنویت می‌تواند نباشد. به همین دلایلی که در بالا توضیح داده شد، مثلا برای طراحی گرافیکی یا طراحی برندینگ یک فست فود، بهترین رنگی که می‌توانیم انتخاب کنیم رنگ‌های زرد تا تنالیه رنگی قرمز است. این رنگ‌ها، اشتها برانگیز، هیجان‌آور، برانگیزاننده احساسات و پرانرژی هستند. البته بهتر است برای رنگی مثل زرد، تنالیته سرد و لیمویی استفاده نشود.

قرمز: فوریت، اشتیاق، گرما، عشق، خون

بنفش: ثروت، سلطنت، پیچیدگی، هوش

آبی: حقیقت، وقار، قدرت، خونسردی، مالیخولیا، سنگینی

سیاه: مرگ، شورش، قدرت، شر

سفید: پاکی، پاکی، سبکی، پوچی

زرد: گرما، بزدلی، روشنایی

سبز: طبیعت، سلامتی، نشاط، محیط زیست، پول، پوشش گیاهی.

پالت رنگی ترند 2024

برای طراحی گرافیک از رنگ‌های پنتون می‌توان برای چاپ دیجیتال هم استفاده کرد زیرا در واقع این رنگ‌ها برای سیستم چاپی 4 رنگ «CMYK» ساخته شده‌اند که با دانش رنگی که از تئوری رنگ‌ها تا پایان این مقاله به دست آوردید می‌توانید به خوبی از پس انتخاب رنگ در طراحی گرافیک بر بیایید. در مقاله‌های آینده بیشتر به موضوع تئوری رنگ‌ها در طراحی گرافیک و تفاوت آن‌ها در سیستم چاپی و دیجیتال خواهیم پرداخت.